ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ
Λογοτεχνικό περιοδικό
Έκδοση-διεύθυνση: Γιάννης Πατίλης
Σεβαστείας 27, 171 22 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ
τηλ./φαξ 210-2284403
κν. 6942-083122
e-mail: planodion@otenet.gr
Κυκλοφόρησε το Πλανόδιον # 45, Δεκέμβριος 2008
Άννα Αχμάτοβα: Λευκό σμήνος (Ποιήματα 1909-1946)
Μετάφραση από τα ρωσικά: Απόστολος Καρούλιας, λογοτεχνική απόδοση: Κάρολος Τσίζεκ
Δικά σου είναι όλα, οι προσευχές που μοιάζουν θρήνος, / Το ζεστό κάρωμα, όταν τύχει ν’ αγρυπνώ, / Τα ποιήματά μου, το λευκό των στίχων σμήνος, / Κι αυτό το φέγγος των ματιών, γαλαζωπό.
(Άννα Αχμάτοβα)
Συμφωνούσε παρά ταύτα στο μεγαλείο του Τολστόι. Την στεναχωρούσε όμως η προσπάθεια της θρησκευτικής αναμόρφωσης που ξεκίνησε ο κόμης. Η Άννα Ανδρέγιεβνα ήταν ορθόδοξη και θρήσκα. Και τον Τολστόι, και τον Ντοστογιέφσκι (που τον εκτιμούσε βαθύτατα και ως αναγνώστρια τον θεωρούσε πιο “δικό της” στη ρωσική λογοτεχνία) η Αχμάτοβα τους έλεγε «αιρεσιάρχες».
(Βίκτωρ Άρντοφ, αναμνήσεις από την Άννα Αχμάτοβα)
Κεντρική θέση στο καινούργιο τεύχος του περιοδικού «Πλανόδιον» κατέχει το αφιέρωμά του στην μεγάλη ρωσίδα ποιήτρια Άννα Αχμάτοβα (1889-1966), τριάντα ποιήματα της οποίας αποδίδονται αριστοτεχνικά στη γλώσσα μας από τον Θεσσαλονικιό γραφίστα, μεταφραστή και ποιητή Κάρολο Τσίζεκ. Το αφιέρωμα πλαισιώνει μια εκτενής εισαγωγή για τη ζωή και το έργο της από την Ζαν και τον Φερνάντ Ρυντ. Επίσης το απομνημόνευμα της Αχμάτοβα για την φιλία της με τον Μοντιλιάνι που μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά από την Ευγενία Κριτσέφτσκαγια, καθώς και το κείμενο του ελληνοαρμενικής καταγωγής Ρώσου τεχνοκριτικού Νικολάι Χαρτζίεφ για τα σχέδια της Αχμάτοβα που έκανε ο Μοντιλιάνι. Επίσης μεταφράζονται από τα ρωσικά οι αναμνήσεις του Βίκτωρ Άρντοφ και της Νίνα Ολσέφσκαγια για την Άννα Αχμάτοβα που κυκλοφόρησαν στη Μόσχα το 2005, καθώς και το ποίημα της Μαρίνας Τσβετάγιεβα για την Αχμάτοβα.
Πολύ σημαντικά είναι τα ευρήματα του περιοδικού για το οικογενειακό δράμα του αδελφού της Άννας Αχμάτοβα, Αντρέι Αντρέγιεβιτς Γκορένκο, ο οποίος αυτοκτόνησε με μεγάλη δόση μορφίνης το 1920 στην Αθήνα. Μαζί με τον Αντρέι αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και η γυναίκα του Μαρία, από θλίψη, όπως και ο σύζυγός της, για την πρόσφατη απώλεια από ελονοσία του τετραετούς γιου τους Κυρίλλου. Η Μαρία ωστόσο, η οποία ήταν έγκυος δίχως να το γνωρίζει, επέζησε και την ίδια χρονιά γέννησε ένα αγόρι που πήρε το όνομα του νεκρού πατέρα του. Τα συνταρακτικά γεγονότα και την μεγάλη απήχηση που είχαν στην αθηναϊκή κοινωνία του 1920, φέρνουν για πρώτη φορά στο φως με έρευνά τους ο Γιάννης Πατίλης με τον Γιώργο Ζεβελάκη. Από την έρευνα αυτή τεκμηριώνεται από αξιόπιστη πηγή η ελληνική καταγωγή της Άννας Αχμάτοβα από τον Κρητικό Εμμανουήλιο Γεροσπαθιά.
***
Η παρουσία της ελληνικής ποίησης στο παρόν τεύχος
«Για να συνθέσεις ένα ποίημα / και να επιτύχεις τον Ακραίο Λόγο, / όπως λες, Ευμένη, / πρέπει πολλά να έχουν συμβεί. // [ ] Τότε αβίαστα θα αναβλύσει ο ακραίος λόγος, / ο καίριος και ο ανεπανάληπτος και ο ελληνικός. // Έχει και τουμπελέκια ο πούτζος μου / έχει και τρουμπέτες. Όποια θέλω / θα μεταχειρισθώ.»
Χρίστος Ρουμελιωτάκης «Ο ακραίος λόγος. Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη»
Πλούσια είναι και η παρουσία της πρωτότυπης ελληνικής ποίησης στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού. Εκτός από τα καινούργια ανέκδοτα ποιήματα του Χρίστου Ρουμελιωτάκη, ο αναγνώστης θα βρει ακόμη καινούργια ποιήματα του Δημήτρη Τσαλουμά, σημαντικού Έλληνα ποιητή της Αυστραλίας, της Μαρίας Λαγγουρέλη, του Νίκου Γρηγοριάδη, της Αναστασίας Πυργιώτη, του Στάθη Καββαδά, της Αναστασίας Παρασκευουλάκου, και του Ζ.Δ. Αϊναλή.
***
Πεζογραφία
Στο τεύχος παρουσιάζονται με πεζά τους οι νέοι πεζογράφοι Κατερίνα Χρυσανθοπούλου, Αλέξανδρος Βαναργιώτης, Πελαγία Σιταρά και Έλφη Κιλλαχίδου.
***
Το Μέγα Πανελλήνιον
Στην πανελλήνιας γλωσσικής εμβέλειας στήλη του περιοδικού υπό τον τίτλο «Το Μέγα Πανελλήνιον» παρούσιάζεται μοναδική στην ελληνική νομολογία περίπτωση εκδόσεως κατά το 1929 διαζυγίου με αιτία τον «υπερβολικό ερωτικό οργασμό γυναικός».
***
Αναφορές
Στο τελευταίο τμήμα του τεύχους δεσπόζουν, όπως πάντα, τα δοκιμιακά, σχολιογραφικά και βιβλιοκριτικά κείμενα των τακτικών συνεργατών του περιοδικού, παρουσιασμένα πολλά εξ αυτών στις μόνιμες προσωπικές τους στήλες. Εδώ γράφουν οι Γιώργος Αράγης, Τασούλα Καραγεωργίου, Γιώργος Βαρθαλίτης, Γιάννης Πατίλης, Κώστας Κουτσουρέλης, Άγγελος Καλογερόπουλος, Γιώργος Σαγκριώτης, Φώτης Τερζάκης, Γλαύκος Κουμίδης, Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, Αντρέας Μπελεζίνης, Χρίστος Ρουμελιωτάκης, Δημήτρης Ελευθεράκης. Εδώ διαβάζουμε και το δοκίμιο της Κατερίνας Μανδρώνη για τις τύχες του έργου του Στέφαν Γκέοργκε στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου.
Τέλος εννέα συγγραφείς γράφουν εις μνήμην του ποιητή Χρίστου Λάσκαρη (1933-2008) που πέθανε τον περασμένο Απρίλιο.